Eνα νέο μοντέλο ενημέρωσης ξεκίνησε ήδη στη Νέα Φιλαδέλφεια και τη Νέα Χαλκηδόνα. Από εδώ, μπορείτε καθημερινά να ενημερώνεστε για ό,τι συμβαίνει στην πόλη μας, αλλά και να γίνετε ΕΣΕΙΣ ο ρεπόρτερ, που θα μας στέλνετε ό,τι βλέπετε γύρω σας και σας κάνει εντύπωση. Σας περιμένουμε στο mail ta.pragmata@yahoo.gr

Τετάρτη 13 Μαρτίου 2013

Ποιες μεταρρυθμίσεις;

Γράφει ο Θανάσης Σκόκος
Διάβασα πολλές φορές και με προσοχή το "Τρεις μεταρρυθμίσεις" του Γιάνη Βαρουφάκη. Ο πρόλογος με ενθουσίασε. Ναι, να βγούμε από τα μνημονιακά-αντιμνημονιακά χαρακώματα και να συζητήσουμε ουσιαστικά, με λογική και γνώση, για τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που έχουμε ανάγκη ως χώρα. Συμφωνώ απολύτως και, μάλλον, θα συμφωνούν και άλλοι πολλοί στη
γενική ιδέα. Μετά, πέρασα στις προτάσεις. Πρόκειται για θέματα που τα έζησα από πρώτο χέρι στον εργασιακό βίο μου και στο πέρασμά μου από τη διοίκηση ασφαλιστικού οργανισμού. Βλέπω, όμως, τα πράγματα κάπως ‒έως πολύ‒ διαφορετικά από ό,τι ο Γ.Β. στις προτάσεις του. Και εξηγούμαι.
1. Ενιαίο καθεστώς εξαρτημένης μισθωτής εργασίας. 
1.1. Ενιαίο καθεστώς σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα μήπως
Μόλις είδα τον τίτλο, ο νους μου πήγε σε μια πρόταση για ενιαίο καθεστώς μισθωτής εργασίας σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Αυτός είναι ο μεγάλος διαχωρισμός σήμερα στην εξαρτημένη μισθωτή εργασία, αυτή θα πρέπει να είναι και η μεγάλη μεταρρύθμιση που θα έπρεπε λογικά να συζητήσουμε. Δυστυχώς, δεν επρόκειτο για αυτό, αλλά για την κατάργηση της μισθωτής σχέσης που καλύπτεται από Αποδείξεις Παροχής Υπηρεσιών (ΑΠΥ) ή, κοινώς, αμοιβή με μπλοκάκι.
1.2. Ας μιλήσουμε για τα «μπλοκάκια».
Η εξαρτημένη σχέση εργασίας με αμοιβή μέσω ΑΠΥ δεν είναι σύννομη. Τελεία και παύλα. Αν καταγγελθεί στο ΙΚΑ ή στην Επιθεώρηση Εργασίας, παρεμβαίνουν και κανονικά ο εργοδότης καταβάλλει αναδρομικά ασφαλιστικές εισφορές, τα αναλογούντα πρόστιμα κ.λπ. Τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις καθορίζουν ότι οι απολυόμενοι εργαζόμενοι αυτής της κατηγορίας δικαιούνται κανονικής αποζημίωσης μισθωτού. Επομένως, δεν χρειάζονται νέοι νόμοι και ρυθμίσεις. Αυτό που μάλλον παραβλέπει ή αγνοεί ο Γ.Β. είναι ότι και στην περίπτωση της κανονικής μισθωτής σχέσης ο εργαζόμενος ασφαλίζεται υποχρεωτικά στο ΙΚΑ και καταβάλλει, όπως και ο εργοδότης, ασφαλιστικές εισφορές κατά κανόνα υψηλότερες. Δεν νοείται, με βάση τον νόμο, εργασιακή δραστηριότητα χωρίς κοινωνική ασφάλιση.
1.2.1 Γιατί όμως παρ’ όλα αυτά ήταν μια «δημοφιλής» σχέση εργασίας ‒στους μηχανικούς για παράδειγμα‒ που ήταν και πρωτοπόροι στην καθιέρωσή της;
Μια πρώτη αβασάνιστη απάντηση είναι ότι υπέκυπταν στην πίεση του εργοδότη προκειμένου να μη χάσουν τη δουλειά τους. Πρόκειται όμως για αυτό; Όχι, σε ό,τι αφορά τουλάχιστον την εμπειρία μου στους μηχανικούς, αλλά και άλλες επαγγελματικές κατηγορίες. Το μπλοκάκι υπήρξε προσφιλής επιλογή καταστρατήγησης του νόμου με οφέλη, τόσο για τους εργαζόμενους όσο και για τους εργοδότες. Ο μηχανικός, για παράδειγμα, «γεννιέται» ασφαλισμένος στο ΤΣΜΕΔΕ από τη στιγμή που αποκτά δίπλωμα (ασφάλιση ιδιότητας). Μπορούμε να το συζητήσουμε αν είναι σωστό αυτό σήμερα, αλλά έτσι είναι. Αν επέλεγε κανονική εξαρτημένη σχέση δεν θα άλλαζε τίποτε στις παροχές του ασφαλιστικού φορέα του. Τόσο, όμως, αυτός, όσο και ο εργοδότης του, θα είχαν υψηλότερες ασφαλιστικές καταβολές όχι μόνο στο ΤΣΜΕΔΕ αλλά και μέσω ΙΚΑ(!) προς τρίτους, δηλαδή Εργατική Εστία, ΟΕΚ κ.ά. για «παροχές» που σπάνια ή ποτέ απολάμβαναν και, κυρίως, δεν επιθυμούσαν. Με άλλα λόγια, με ίδιους ονομαστικούς μεικτούς μισθούς θα εισέπραττε λιγότερα καθαρά.
Επιπλέον, ο μισθωτός με μπλοκάκι επωφελείτο από τους χαμηλούς μοναδικούς συντελεστές φορολογίας των ελεύθερων επαγγελματιών. Κοίταζε μόνον αν τον συνέφεραν οι συνολικές ετήσιες αποδοχές του, πλέον το κόστος της ασφάλισης. Αν ο εργοδότης επιχειρούσε να τον απολύσει χωρίς αποζημίωση κινδύνευε με καταγγελία που η οικονομική της συνέπεια ήταν σαφώς πιο επώδυνη. Επομένως, η λύση της συνεργασίας γινόταν «φιλικά». Οι εργοδότες που επωφελούνται δεν είναι μόνον ή, κυρίως, το «μεγάλο κεφάλαιο» αλλά και μικρομεσαίοι εργολάβοι, αντιπρόσωποι, μελετητικά γραφεία. Αντίθετα, η βιομηχανία ακολουθούσε κατά κανόνα την τυπική μισθωτή σχέση. Υπήρχαν δουλειές, ο εργαζόμενος είχε κοινωνική ασφάλιση και ο τρόπος δεν άφηνε κανέναν παραπονεμένο. Να πώς απαντιέται η απορία γιατί, δηλαδή, οι συνδικαλιστικοί φορείς έκαναν το κορόιδο.
Η κρίση αποθράσυνε πρώτους τους εργοδότες με μπλοκάκι. Μετά, ήρθε η σειρά των κανονικών μισθωτών. Σήμερα, με την κατάρρευση της αγοράς εργασίας, των αμοιβών, των κλαδικών συμβάσεων, τη μερική απασχόληση με ατομικές συμβάσεις και την αλλαγή της φορολογίας η μετακίνηση από το μπλοκάκι στη μισθωτή σχέση δεν σημάνει και το πέρασμα από την κόλαση στον παράδεισο. Πλέον, παρόμοιες είναι οι συνθήκες και στην «επίσημη» μισθωτή εργασία. Αλλά δεν χρειάζεται νέα νομοθεσία για να σταματήσει αυτό, όπως κατάλαβα ότι προτείνει ο Γ.Β. Η υποβολή των καταστάσεων ΑΠΥ, ηλεκτρονικά, σε έναν κεντρικό ελεγκτικό μηχανισμό, το αποδεικνύει αυτόματα. Αυτό θα έφερνε λίγο περισσότερα έσοδα στους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης, σίγουρα σε βάρος των πραγματικών αμοιβών. Ας γίνει αλλά μάλλον δεν είναι αυτό που θα επιθυμούσε ο προτείνων (μεγαλύτερες εισφορές). Επιπλέον, συνιστά αυτό κάποια μεταρρύθμιση;
2. Κατάργηση της υποχρεωτικότητας του ΤΕΒΕ; 
Εδώ, ας μου επιτραπεί να πω ότι το πράμα ξεφεύγει και η σύγχυση είναι σοβαρή. Δεν είναι δυνατόν να μπλέκουμε τη φορολογία με τις ασφαλιστικές εισφορές και να προκρίνουμε σαν «λύση» την κατάργηση της αρχής της υποχρεωτικότητας της κοινωνικής ασφάλισης (ΚΑ) στο όνομα των υπαρκτών προβλημάτων της. Εντυπωσιάζει η απορριπτική περιφρόνηση με την οποία ο Γ.Β. αντιμετωπίζει στο άρθρο τον ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ) και κατ’ επέκταση το σύνολο της ΚΑ. Αν γινόταν σήμερα μια μαζική απασφάλιση από τον ΟΑΕΕ, ο κρατικός προϋπολογισμός (νέοι φόροι) και περικοπές συντάξεων και περίθαλψης θα έπρεπε να αναλάβουν το αναδιανεμητικό έλλειμμα. Αυτό προτείνει;
Κανείς δεν αισθάνεται την ανάγκη να ασφαλιστεί όταν είναι νέος. Αυτό έρχεται να καλύψει η αρχή της υποχρεωτικότητας της κοινωνικής ασφάλισης μαζί με την αναγκαία αναδιανεμητική χρηματοδότηση με βάση την αρχή της αλληλεγγύης των γενεών. Μεγάλες κατηγορίες εργαζομένων με ελάχιστο ή και καθόλου ασφαλιστικό χρόνο δικαιώθηκαν συντάξεις για κοινωνικούς λόγους αλλά και ως εκλογικοί πελάτες σε βάρος συνεπών «κορόιδων» συναδέλφων τους. Είναι μια από τις αιτίες της κατάρρευσης του συστήματος. Είναι ανακριβής ο ισχυρισμός του Γ.Β. ότι όποιος ασφαλίζεται για π.χ. δύο χρόνια «χάνει τα χρήματά του ανεπιστρεπτί». Πρόκειται για «ασφαλιστικό βίο» που προσμετράται στη συνταξιοδότηση. Είναι δυνατόν να χαρακτηρίζονται οι ασφαλιστικές εισφορές «ξεδιάντροπος κεφαλικός φόρος»; Σε ποια συγγράμματα είναι γραμμένο αυτό;
3. Προ-πληρωμή ΦΠΑ;
Με βάση αυτήν τη «μεταρρύθμιση», το κράτος θα πρέπει να γίνεται συμβαλλόμενος στη συμφωνία πωλητή-αγοραστή για την επί πιστώσει εξόφληση αγαθών και υπηρεσιών. Είναι λογικό αυτό που στο κάτω-κάτω είναι δύσκολα ή καθόλου ελέγξιμο, για ένα κράτος μάλιστα που βρίσκεται σε δημοσιονομική κατάρρευση και εξαιτίας της φοροκλοπής; Δικαίωμα των συναλλασσομένων είναι να διακανονίζουν όπως συμφωνούν το καθαρό ποσό του τιμολογίου. Από πού κι ως πού είναι μεταρρύθμιση να παρακολουθεί ιδιωτικούς διακανονισμούς ένας παρακρατούμενος φόρος για λογαριασμό του Δημοσίου; Οι δοκιμαζόμενοι μισθωτοί και συνταξιούχοι προκαταβάλλουν φόρους. Ο επιχειρηματίας δεν μπορεί να καταβάλει κατά τη συναλλαγή –και όχι προκαταβολικά, όπως ισχυρίζεται ο Γ.Β.‒ το 1/5 ή το 1/6 του ποσού της συναλλαγής και να διακανονίσει το υπόλοιπο; Αν δεν μπορεί, τότε με την πρόταση τον διευκολύνουμε να μην το καταβάλει ποτέ.
Συμπέρασμα
Δεν συνιστούν μεταρρυθμίσεις οι περιπτωσιολογικές θεραπείες στρεβλώσεων στο σύστημα της κοινωνικής ασφάλισης. Δεν θα μπορέσουμε να συμφωνήσουμε Δεξιοί-Αριστεροί, μνημονιακοί-αντιμνημονιακοί στην κατάργηση της υποχρεωτικότητας της κοινωνικής ασφάλισης που θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε άμεση χρεοκοπία ασφαλιστικά ταμεία και κράτος. Η συζήτηση πρέπει να γίνει για το τι είδους ασφαλιστικό σύστημα θέλουμε. Ποιες είναι οι σχέσεις εισφορών-παροχών που το καθιστούν δίκαιο και βιώσιμο. Ποιες ήταν οι πραγματικές αιτίες που το οδήγησαν στη χρεοκοπία. Αυτή είναι η δύσκολη αλλά αναγκαία συζήτηση για μια ουσιαστική μεταρρύθμιση. Σε αυτό το πλαίσιο θα κριθούν και οι περιπτώσεις των στρεβλώσεων που σωστά επισημαίνει ο Γ.Β. Ένας ερευνητής περιορισμένου έργου και θητείας, για παράδειγμα, εφόσον το επιθυμεί, μπορεί να έχει μόνον ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και όχι συνταξιοδοτική κάλυψη. Οι εισφορές των νέων επιχειρηματιών μπορεί, για κάποιο αρχικό διάστημα, να είναι μειωμένες. Οι εισφορές των επιχειρηματιών μπορεί να είναι μεικτές, δηλαδή ένα πλαφόν ελάχιστων ατομικών και ποσοστιαίες με βάση το ατομικό επιχειρηματικό εισόδημα και την εταιρική κερδοφορία. Μπορούμε να κουβεντιάσουμε κάποιον συμπληρωματικό ρόλο της ιδιωτικής ασφάλισης σε όλα αυτά. Αυτή είναι η δύσκολη αλλά αναγκαία κουβέντα για μεταρρυθμίσεις με αρχές και αριθμούς. Χωρίς δημαγωγίες. Όσο για την καταβολή του ΦΠΑ, δεν πρέπει να χωράει κουβέντα για τη μη άμεση καταβολή του. Ξεκινώντας από το Δημόσιο που, ενώ δεν το καταβάλλει με τη στάση πληρωμών, απαιτεί από τους προμηθευτές του την καταβολή του.
Αυτά, και καλόπιστα, θέλοντας να συμβάλω σε αυτόν τον διάλογο που προτείνει ο Γ.Β.
protagon  

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου