Η ακίνητη κοινωνία

Κάθε μέρα που περνά οι εταίροι μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και οι εκπρόσωποί τους στην Ελλάδα ανακαλύπτουν –όχι χωρίς μεγάλη ανησυχία– τις βαθύτερες ρίζες της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας και συνειδητοποιούν ότι τελικά η Ελλάδα δεν έχει ένα απλό πρόβλημα δημοσίου χρέους.

Η χώρα αντιμετωπίζει πολλά και σοβαρά σύνδρομα και είναι πλέον προφανές ότι δεν πρόκειται να σωθεί ούτε με «κουρέματα», ούτε με βοήθειες, ούτε ακόμα και με πλήρη διαγραφή χρεών. Η ελληνική κοινωνία είναι ακίνητη και το οικονομικό της υπόβαθρο αποτελεί ίσως μοναδικό παράδειγμα παρασιτισμού και αντιπαραγωγικής αντιλήψεως στον κόσμο. Γι αυτό, οι εταίροι μας προδικάζουν πλέον ότι μέχρι το 2020 σχεδόν τίποτα δεν πρόκειται να γίνει στην Ελλάδα, από την οποία κυριολεκτικά δραπετεύουν οι πιο παραγωγικές και δημιουργικές δυνάμεις της. Μοναδική ελπίδα σωτηρίας για την χώρα είναι να εμπιστευθεί τις υλικές και άϋλες παραγωγικές πηγές της σε ξένους επενδυτές, οι οποίοι, χάρη στην τεχνογνωσία, την οργάνωση και την κεκτημένη εμπειρία τους θα μπορούσαν να την ενσωματώσουν στον νέο διεθνή καταμερισμό εργασίας.

Πρώτο και πολύ σοβαρό πρόβλημα της οικονομίας μας είναι το καταναλωτικό πρότυπο. Χωρίς η χώρα να διαθέτει την απαραίτητη παραγωγική βάση, τα τελευταία είκοσι χρόνια ενσωματώθηκε στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά μη παράγοντας σχεδόν τίποτα και δανειζόμενη για να καταναλώνει. Δημιουργήθηκαν έτσι στην Ελλάδα αμέτρητες εμπορικές επιχειρήσεις εισαγομένων προϊόντων, στην δε Αθήνα και σε άλλες μεγάλες πόλεις ξεπήδησαν πανάκριβα από κάθε άποψη εμπορικά κέντρα, με ανεπαρκέστατες υποδομές και παρανοϊκά στην κυριολεξία ενοίκια.

Το κόστος της γης έγινε απαγορευτικό για την επιχειρηματική δραστηριότητα, η οποία εξακολουθούσε να στηρίζεται στην κατανάλωση και στην κερδοσκοπία επί της γης. Αυτοί που σπεύδουν να ομιλούν για ακρίβεια και άλλα παρόμοια, ας συγκρίνουν το ύψος των ενοικίων, του «αέρα» και λοιπών κάτω από το τραπέζι επιβαρύνσεων των ελληνικών επιχειρήσεων σε σχέση με αντίστοιχες επιχειρήσεις στην ΕΕ –και μετά ας έλθουν να συζητήσουμε. Όταν, για παράδειγμα, μία καφετέρια στο Νέο Ψυχικό πρέπει να πληρώνει 140.000 ευρώ τον χρόνο για ενοίκιο, πόσους καφέδες πρέπει να πουλάει την ημέρα και σε ποια τιμή για να τα βγάλει πέρα; Το ίδιο ερώτημα μπορούμε να θέσουμε και για πολλές άλλες εμπορικές επιχειρήσεις οι οποίες σήμερα κλείνουν η μία μετά την άλλη.

Υπό αυτές τις συνθήκες θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ανάπτυξη με υπόβαθρο την κατανάλωση δεν θα υπάρξει για πολλά χρόνια. Όπως θα πρέπει να ξεχάσουμε και την ανάπτυξη με κινητήρια δύναμη τις κατασκευές. Η εποχή των παχέων αγελάδων τελείωσε και όσοι πλούτισαν από την κερδοσκοπία επί της γης θα πρέπει εφεξής να αρχίσουν να μετρούν με μείον –διότι είναι τυχεροί που ακόμη η ελληνική φούσκα των ακινήτων δεν έχει σκάσει. Για την ώρα ελέγχεται από τις τράπεζες, αλλά μέχρι πότε; Άρα, εμπόριο και κατασκευές βγαίνουν από τον χορό της αναπτύξεως και το ίδιο ισχύει και για τις δημόσιες επενδύσεις.

Ο γνωστός κρατικιστικός παραδοσιακός χαρακτήρας της πελατειακής, σε μεγάλο βαθμό, οικονομικής πολιτικής απλώς δεν υπάρχει στις σημερινές συνθήκες. Δεν υπάρχουν λεφτά για κίνητρα, φορολογικά ή επενδυτικά. Δεν υπάρχουν λεφτά για να συνεχίσει η κυβέρνηση να επενδύει σε μη συγχρηματοδοτούμενα έργα. Δεν υπάρχουν λεφτά για αναπτυξιακές εταιρείες της τοπικής αυτοδιοικήσεως. Δεν υπάρχουν λεφτά για να στηρίζονται κλάδοι εργαζομένων ή επαγγελματιών ή εταιρείες που δοκιμάζονται στην κρίση. Είναι η πρώτη φορά που μία ελληνική κυβέρνηση υποχρεώνεται να κάνει το αντίθετο από ό,τι εθεωρείτο μέχρι σήμερα άσκηση οικονομικής πολιτικής. Αυτή είναι η πραγματικότητα και όποια κυβέρνηση προκύψει μέσα από την εκλογική διαδικασία θα πρέπει να συμμορφωθεί με αυτήν –θέλοντας και μη. 

Για πάρα πολλά χρόνια, είτε η χώρα παραμείνει στην ευρωζώνη είτε τελικώς αποχωρήσει από αυτήν, καμμία ελληνική κυβέρνηση, ακόμα κι αν είναι φαιοκόκκινη, δεν θα μπορεί να δανείζεται για να δαπανά. 

Όσο λοιπόν η Ελλάδα παραμένει με τονωτικές ενέσεις στην ευρωζώνη, δεν έχει άλλη επιλογή παρά να απελευθερώσει τις τεράστιες αναπτυξιακές δυνάμεις της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, εγχώριας και ξένης. Το αναπτυξιακό περιεχόμενο της οικονομικής πολιτικής κρύβεται πλέον στην απελευθέρωση της ελληνικής αγοράς και στην έκθεσή της στις δημιουργικές δυνάμεις του διεθνούς ανταγωνισμού. Η ελληνική οικονομία θα ανακάμψει όταν οι επιχειρηματίες, οι εργαζόμενοι και οι καταναλωτές πιστέψουν ότι όλα αυτά τα μέτρα και οι διαρθρωτικές αλλαγές οδηγούν σε ένα καλύτερο αύριο, σε μία ισχυρότερη οικονομία. Μία οικονομία όπου η ζήτηση προκύπτει μέσα από την παραγωγική διαδικασία εύρωστων επιχειρήσεων ανοικτών στον διεθνή ανταγωνισμό που δημιουργεί εισοδήματα και αποταμιεύσεις, και όχι από τα δανεικά των ξένων και την κατασπατάλησή τους μέσω εν πολλοίς μίας αυθαίρετης και αναξιόπιστης δημοσιονομικής διαχειρίσεως.

Όμως, βασική και ζωτική προϋπόθεση για να υπάρξει απελευθέρωση είναι η εξουδετέρωση στην χώρα των δυνάμεων της ακινησίας. Οι δυνάμεις αυτές είναι γνωστές, έχουν προκαλέσει τα περισσότερα δεινά της χώρας και σήμερα δίνουν αγώνα για να μετατρέψουν την ακίνητη κοινωνία σε φυτό. Οι δυνάμεις αυτές είναι αδυσώπητες, αδίστακτες, διατηρούν ερείσματα στην εξουσία και ο κυνισμός τους δεν έχει όρια. Πρόκειται για στρατό κατοχής, που συνεχώς εφευρίσκει εχθρούς για να συσκοτίζει τις δικές του ανομίες, καταχρήσεις και απροκάλυπτες ληστείες. 

Αυτός ο στρατός κατοχής προκαλεί σε αντίσταση κάθε δημιουργικό Νεοέλληνα. Στην παρούσα –ιστορική για την χώρα– φάση, μόνον η δημιουργία πλούτου και η παραγωγή για κατανάλωση και εξαγωγές προσφέρουν απασχόληση, εισοδήματα, φόρους και ένα επιθυμητό επίπεδο ζωής. Δυστυχώς, όμως, η χώρα αντιστρατεύεται τις ζωντανές δυνάμεις της με ένα πλέγμα νόμων, ρυθμίσεων, αδειών και εγκρίσεων που απαγορεύουν την παραγωγική αναδιάταξη. Αν η απελπιστική αυτή κατάσταση δεν ανατραπεί, η ακίνητη κοινωνία-φυτό θα κληθεί να αποχωρήσει από την Ιστορία –όπως έχει συμβεί και με άλλες κοινωνίες στο παρελθόν.

Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλος