Σαν σήμερα, πριν από 70 χρόνια...

...ένα πρωινό, έπεφτε νεκρός στο σκοπευτήριο της Καισαριανής ο Κώστας Περρίκος. Ποιος ήταν ο Περρίκος; Έλληνας αξιωματικός της Πολεμικής Αεροπορίας, μάρτυρας της Αντίστασης κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής. Ο Κωνσταντίνος Περρίκος γεννήθηκε στις 23 Απριλίου 1905 στην Καλλιμασιά της Χίου. Παιδί χωρισμένων γονιών, μεγάλωσε στο μοναστήρι του χωριού με τις δύο
καλόγριες, αδελφές του πατέρα του. Μόλις τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο εγκαταστάθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου ζούσε μία άλλη θεία του. Εκεί τελείωσε το Γυμνάσιο και το 1925 επέστρεψε στην Ελλάδα για να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία. Τον επόμενο χρόνο εγγράφηκε στη Στρατιωτική Σχολή Αεροπορίας στο Σέδες Θεσσαλονίκης και το 1932 ονομάστηκε ανθυποσμηναγός. Ενδιάμεσα, το 1829, είχε νυμφευτεί τη Μαρία Δεληγεώργη, με την οποία θα αποκτήσει τρία παιδιά.

Το 1934 γνωρίστηκε με τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο και μετείχε ενεργά στο Εθνικόν Ενωτικόν Κόμμα, ένα κόμμα κεντροαριστερής απόκλισης, που ίδρυσε τον Δεκέμβριο του 1935 ο νεαρός καθηγητής Πανεπιστημίου και πολιτικός. Νωρίτερα, στις 27 Απριλίου 1935, είχε αποταχθεί από την Πολεμική Αεροπορία, αν και είχε αθωωθεί δικαστικά, επειδή με σειρά άρθρων του στην εφημερίδα Εστία είχε ασκήσει κριτική στην πολιτική και στρατιωτική ηγεσία. Θεωρούσε ως μη αξιόμαχη την Πολεμική Αεροπορία και ζητούσε την αναδιοργάνωσή της, με τη δημιουργία κρατικής αεροπορικής βιομηχανίας, προκειμένου η Ελλάδα να απαλλαγεί από ξένες πολιτικές και οικονομικές επιρροές στην εκλογή διαφόρων τύπων αεροσκαφών.
Αντιτάχθηκε στο μεταξικό καθεστώς της 4ης Αυγούστου, αλλά με την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου (28 Οκτωβρίου 1940) ζήτησε με αίτησή του στο Υπουργείο Αεροπορίας την ανάκλησή του στην ενεργό υπηρεσία. Η αίτησή του έγινε δεκτή στις 23 Νοεμβρίου 1940 και αμέσως προωθήθηκε στο Μέτωπο. Μετά την κατάρρευση του Μετώπου, το Υπουργείο Αεροπορίας τον θεώρησε απολυθέντα από 1ης Μαΐου 1941.
Πνεύμα ανήσυχο και αδούλωτο, αμέσως μετά την αποστράτευσή του ίδρυσε στην Αθήνα μία από τις πρώτες αντιστασιακές οργανώσεις, τη «Στρατιά των Σκλαβωμένων Νικητών». Η οργάνωση αυτή αποτέλεσε το πρόπλασμα για την ίδρυση την 1η Οκτωβρίου 1941 της Πανελληνίου Ενώσεως Αγωνιζομένων Ελλήνων, γνωστής με τα αρχικά ΠΕΑΝ, που θεωρήθηκε από πολλούς τέκνο του Παναγιώτη Κανελλόπουλου.
Ο Περρίκος, ψυχή της οργάνωσης, ανέλαβε το επιχειρησιακό σκέλος της ΠΕΑΝ, τον «Ουλαμό Καταστροφών», όπως ονομάστηκε. Στις 15 Αυγούστου 1942, δεύτερη επέτειο του τορπιλισμού της Έλλης, η ομάδα του Περρίκου έριξε βόμβα στο εσωτερικό του κτιρίου του Γερμανικού Αναμορφωτηρίου, επί των οδών Πατησίων και Βασιλέως Ηρακλείου, η οποία προκάλεσε σοβαρές καταστροφές και τραυματισμούς Γερμανών στρατιωτικών. Έξι μέρες αργότερα, δύο μέλη του «Ουλαμού Καταστροφών», ο Αντώνης Μυτιληναίος και Νικόλαος Μούρτος τοποθέτησαν βόμβα στα γραφεία της προδοτικής οργανώσεως ΟΕΔΕ, στην οδό Κατακουζηνού 7, κοντά στην Ομόνοια.
Στην ΠΕΑΝ και την ομάδα Περρίκου οφείλεται μία από τις κορυφαίες πράξεις της Εθνικής Αντίστασης, η ανατίναξη των γραφείων της προδοτικής οργάνωσης ΕΣΠΟ (Εθνικο-Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωσις) στη διασταύρωση των οδών Πατησίων και Γλάδστωνος, στις 20 Σεπτεμβρίου 1942. Η ΕΣΠΟ είχε ιδρυθεί το καλοκαίρι του 1941 από τον γιατρό Σπύρο Στεροδήμα και συνεργαζόταν με τους Γερμανούς κατακτητές. Η ανατίναξη του κτιρίου της ΕΣΠΟ χαρακτηρίστηκε από τους ραδιοφωνικούς σταθμούς της Μόσχας ως το μεγαλύτερο σαμποτάζ που είχε γίνει μέχρι τότε στην κατεχόμενη Ευρώπη.
Το πλήγμα ήταν μεγάλο για τις κατοχικές αρχές και τους εγχώριους συνεργάτες τους. Η Γκεστάπο εξαπολύει ανθρωποκυνηγητό για την εξάρθρωση της ΠΕΑΝ. Στις 11 Νοεμβρίου 1942, κατόπιν προδοσίας, ο Κώστας Περρίκος με 12 συναγωνιστές του συλλαμβάνονται σ’ ένα από τα κρησφύγετα της οργάνωσης στην Καλλιθέα. Στις 31 Δεκεμβρίου 1942, ο Κώστας Περρίκος καταδικάζεται από Γερμανικό Στρατοδικείο της Αθήνας τρις εις θάνατο και 15ετή ειρκτή και μεταφέρεται στις φυλακές Αβέρωφ στο κελί των μελλοθανάτων Νο12. Στις 23 Ιανουαρίου 1943 οι Γερμανοί επιτρέπουν στην οικογένειά του να τον επισκεφθεί στη φυλακή. Ήταν η τελευταία φορά που τον είδαν η γυναίκα και τα παιδιά του ζωντανό. Νωρίς το πρωί της 4ης Φεβρουαρίου 1943 οδηγήθηκε στον τόπο της εκτελέσεώς του, στο Σκοπευτήριο Καισαριανής. Αφού κοινώνησε των Αχράντων Μυστηρίων απευθύνθηκε στους παριστάμενους Γερμανούς: «Δεν αισθάνομαι τίποτα εναντίον σας. Εσείς κάνατε το καθήκον σας. Ομοίως, έκανα κι εγώ το δικό μου. Είμαι Έλληνας αξιωματικός της Αεροπορίας - Υποσμηναγός. Σας ευχαριστώ πολύ». Οι παριστάμενοι Γερμανοί αξιωματικοί χαιρέτισαν άπαντες στρατιωτικά. Στις 7:30 π.μ. αναφώνησε «Ζήτω η Ελλάς!» και δευτερόλεπτα μετά έπεφτε άπνους από τις σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος.
Λίγους μήνες μετά το θάνατό του (11 Σεπτεμβρίου 1943) το Υπουργείο Αεροπορίας τον επανέφερε στην επετηρίδα των μονίμων αξιωματικών και τον προήγαγε στο βαθμό του Αντισμηνάρχου επ’ ανδραγαθία. Στις 2 Σεπτεμβρίου 1987 έγιναν τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Κώστα Περρίκου στην οδό Γλάδστωνος, όπου και το κτίριο της ΕΣΠΟ.
Η εφημερίδα Μάχη του Ηλία Τσιριμώκου σκιαγραφεί ως εξής τον Κώστα Περρίκο, λίγες ημέρες μετά την εκτέλεση του. «Μικρόσωμος, λεπτός με μέτωπο ευρύ και μάτια διαπεραστικά και ρεμβώδη, γελαστός πάντα και μειλίχιος στους τρόπους, έμοιαζε περισσότερο ποιητής και λιγότερο ή καθόλου επαναστάτης, αλλά έκλεινε μέσα στην ψυχή του την Ελλάδα. Κάτω από τον ζυγό και την τρομοκρατία άρχισαν να κινούνται μερικοί ανυπότακτοι Έλληνες. Πρώτος μεταξύ των πρώτων, ο μικρόσωμος Υποσμηναγός ανέπτυξε τότε μιαν αφάνταστη δραστηριότητα. Ευκίνητος, εύγλωττος, ακαταπόνητος, έτρεχε, έμπαινε παντού, έπειθε, στρατολογούσε, φορολογούσε, οργάνωνε τη Στρατιά των Ελλήνων που θα κρατούσαν τα όπλα και τα φλάμπουρα και την τιμή της Ελλάδας ψηλά. Προσηλωμένος στο όραμα, δεν άκουσε τις συμβουλές των φρονίμων. “Έχεις γυναίκα και παιδιά Περρίκο”. “Η ζωή μας ανήκει στην Ελλάδα”, ήταν η απάντηση του».
sansimera