"Ακριβότερο από ό,τι έχω διαβάσει στη ζωή μου..."

"Γελάδι που κουβαλάς την αλυσίδα σου μες στο βαρύ χωράφι/Τι με τα
σιωπηλά σου μάτια μου μηνάς;/Μου φαίνεται ακριβότερο από ό,τι έχω
διαβάσει στη ζωή μου".
Η (με δική μας ευθύνη) ελεύθερη μετάφραση των στίχων του W. Whitman
από τα περίφημα "Φύλλα της Χλόης", την μεγάλη εποποιία μιας ψυχής που
χάνεται στα απέραντα αμερικάνικα δάση για να
βρει το μέτρο του
ανθρώπου στο ύψος των συν-δημιουργημάτων του, των φυτών και των ζώων,
υπενθυμίζει ότι όλη η ουσία αυτής της άλλης, καλύτερης ζωής που
αναζητάμε από την εποχή του Μωυσή και του Οδυσσέα, βρίσκεται στις
σχέσεις μας με το άλλο πλάσμα, ανεξάρτητα από το αν είναι "ανθρώπινο".
Ότι η ίδια  η παραδείσια ζωή περιγράφεται ως η απρόσκοπτη επικοινωνία
μας, δηλαδή η βαθιά σχέση, με τα ζώα και τα φυτά.
Πολύ σπάνια, κρυμμένο πίσω από την γενικολογία της φύσης,
προσεγγίζουμε οι άνθρωποι το αληθινό ζώο (ή φυτό). Πολύ συχνότερα το
αντιμετωπίζουμε ως έναν καθρέφτη του "εαυτού" (αποδίδοντας στη φύση
την ηθική που μας επέβαλαν όπως οι διάτρητοι όροι "αφύσικο" και
"φυσικό" δείχνουν) ή του ''άλλου'', (αποδίδοντας στη φύση την απειλή ή
την ελπίδα της συγκυρίας) ομαδοποιώντας την πανίδα (και την χλωρίδα)
σε ομάδες και εγκλωβίζοντας τα σε γενικότητες. (Jennifer Devlin
Calkins,1997).
Αυτό ίσως και να συμβαίνει (πέρα από όλα τα άλλα) γιατί το να
αναπαριστάς,άρα και το να γράφεις, (ή να ζωγραφίζεις στις σπηλιές)
ξεχωρίζει τον άνθρωπο από όλα τα υπόλοιπα πλάσματα. Κι έτσι έχουμε το
"παράδοξο" (ακόμη ένα ανθρώπινο παράδοξο) το να "γράφεις" για τα ζώα,
να ισούται (όπως έχει επισημανθεί) με απόπειρα να προσπαθείς να τα
"δημιουργήσεις" με ό,τι έχει χρησιμοποιηθεί για να τα "σβήσει": τον
ανθρώπινο πολιτισμό και μέσα σε αυτόν και την γραφή την ίδια. Ίσως
αυτό να είναι που η Pam Ore αποκαλεί "κλειδιά άψυχα κρεμασμένα στα
άγκιστρα της γλώσσας" (Ore, 2005). Λέξεις που βγαίνουν κρατώντας την
παλάμη τους στο στόμα... Τόσο κοντά στην απελπισία και στην ελπίδα του
ανέκφραστου έρωτα για έναν ορίζοντα (ή ένα πλάσμα) πιο πλατύ μα και
πιο μακρινό.
Αλλά τα αιώνια σύμβολα που προσφέρει η ζωή και η φύση όπως τα ζώα
ενσωματώνονται διαρκώς στα ιδεολογικά πλαίσια που κάθε εποχή
διαμορφώνει, αναπτύσσοντας με τα προτάγματα τους και την εποχή την
ίδια. Από την μυθολογία και τις βιβλικές ιστορίες, ίσαμε τον Whitman
στα φύλλα της χλόης, τον Σικελιανό στην Ιερά Οδό και τον Ρίτσο στον
Ορέστη (για να αναφέρουμε τα ελάχιστα μιας απίστευτης σειράς) τα ζώα
ως σύμβολα κυοφορούν τις κοινωνικές και πολιτικές παραμέτρους, φορείς
είτε της εκάστοτε "αρεστής" κοινωνικοποίησης, είτε μιας βαθιάς
προσπάθειας ανατροπής της. Και τα δυο, υποτιμημένα όσο και τα ζώα τα
ίδια, επενδεδυμένα με αλληγορικές -ή και θρησκευτικές ακόμη-
"σημασίες", θέτουν ή εκφράζουν σε κάθε καλή ευκαιρία τις πιο βαθιές
οντολογικές ερωτήσεις.
Ιδίως σε εποχές που η ασφυξία του ιστορικού χρόνου και της
πολιτικοοικονομικής πραγματικότητας, μας οδηγεί είτε σε μια νέα
"μετάφραση" του ανθρωπισμού, είτε στην (συχνά κεκαλυμμένη πίσω από
δικαιολογίες κατ' επίφαση "σπουδαίες" ώστε να μην αυτοαναγνωρίζεται)
κτηνωδία. Τώρα πχ, στον καιρό της κρίσης (και του δημιουργημένου σε
σημαντικό βαθμό κι από την ανθρώπινη διαχείριση της  "προόδου"
καύσωνα...), πόσοι από εμάς τους "ανθρώπους" με τις καλές προθέσεις
και το αγωνιστικό παρόν, σκεφτόμαστε να βάλουμε μια κούπα νερό σε
πλάσματα που δε φταίνε επειδή άλλοι άνθρωποι (με τη δική μας συμβολή)
και τα συστήματα τους μας ρημάξαν τη ζωή; Ζώα (και φυτά) που ως
φτωχομαρίες των δρόμων απλά διατηρούν την ανεξαρτησία τους,και ίσως
ούτε ένα βλέμμα να μην πάρουμε πίσω,αν ως ελλειμματικά "εγώ" το
χρειαζόμαστε;  Πόσοι δεν βγάζουμε για ακόμη μια φορά τον φόβο και την
πίκρα μας, εξεφρασμένα είτε ως οργή είτε ως αδιαφορία, για το "άλλο"
που είναι και πιο αδύναμο;  Πόσοι από τους άλλους που θέλουν μια ήρεμη
ζωή, μες την αδίστακτη τάξη τους, σκέφτονται ότι το να βγάλουν ένα
κουπάκι νερό σε τίποτε δεν θα διαταράξει την με επισφάλεια αγορασμένη
ασφάλειά τους; Πόσοι από όλους κι όλες μας, μέσα στην υπερκατανάλωση
μαξιμαλισμών όλων των ειδών που σκάβουν αντί να χτίζουν
συλλογικότητες, δεν κατανοούμε ότι ο θεός των μικρών πραγμάτων σε
τέτοιες μικρές πράξεις βρίσκει το αληθινό μεγαλείο του;
Ας κοιτάξουμε το βλέμμα των αφυδατωμένων, πεινασμένων πλασμάτων
που μας συντροφεύουν αιώνες. Τα μαρτυρικά, αιώνια σύμβολα του
Σικελιανού, στραγγισμένα επί αιώνες στη Δύση ως εργάτες πλάι μας και
παρατημένα όταν δεν έχουν πια καμιά χρηστική αξία, δεν είναι μόνο μες
στις σελίδες, μα περνάνε από δίπλα μας. Και (υπενθυμίζοντας την
σπαρακτική ερώτηση του βιολόγου Fabre) μες την ανταγωνιστική, υλιστική
τρέλα μας που σκοτώνει έναν πλανήτη ζητώντας του και τα ρέστα, ας
αναρωτηθούμε κυρίως φωναχτά:
"Τι είδους ζωή είναι αυτό που μπορεί να συγκριθεί με  την ζωή μιας
βραδινής λάμπας, που η εξολόθρευση της δεν ολοκληρώνεται παρά μόνο
όταν κι η τελευταία σταγόνα  πετρελαίου έχει, μαζί της, καεί;"
Ελένη Καρασαββίδου
ΥΓ Τι με τα σιωπηλά σου μάτια μου μηνάς;/Μου φαίνεται ακριβότερο από
ό,τι έχω διαβάσει στη ζωή μου...