Ποια κρίση υποχωρεί; Αστειεύεστε;

Παρά τα ενθαρρυντικά σημάδια, δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι η κρίση υποχωρεί, γράφει ο Tony Barber στους Financial Times. Έναν μήνα πριν από τις ετήσιες διακοπές τους τον Αύγουστο, οι ηγέτες της Ευρώπης θα ήθελαν αναμφίβολα, για πρώτη φορά μέσα σε τέσσερα χρόνια, να

απολαύσουν τον ήλιο χωρίς να φοβούνται ότι όλη μια κόλαση είναι έτοιμη να ξεσπάσει στην ευρωζώνη. Τα γεγονότα της τελευταίας εβδομάδας προσφέρουν ορισμένους λόγους για αισιοδοξία.

Όταν ξέσπασε κρίση στην Πορτογαλία την περασμένη εβδομάδα με την παραίτηση του υπουργού Οικονομικών, οι ηγέτες της χώρας χρειάστηκαν μόλις επτά ημέρες για να την θέσουν υπό έλεγχο και να ηρεμήσουν τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Στην Ελλάδα, η οποία, όπως και η Πορτογαλία, επιβιώνει από τη διεθνή υποστήριξη, οι δανειστές βρίσκουν τον τρόπο για να διατηρήσουν τα κεφάλαια έκτακτης ανάγκης για την Αθήνα, ως αντάλλαγμα για τις, ομολογουμένως, ελλιπείς μεταρρυθμίσεις.

Σε ένα ευρύτερο μέτωπο, η ένταξη της Κροατίας στην ΕΕ, η απόφαση να ξεκινήσει ενταξιακές συνομιλίες με τη Σερβία και η έγκριση του αιτήματος της Λετονίας να ενταχθεί στην ευρωζώνη απεικονίζουν τη συνεχή αναζήτηση της ευρωπαϊκής ενότητας. Τέλος, οι τελευταίοι δείκτες διαχείρισης αγορών, οι οποίοι μετρούν τις προοπτικές για τις ιδιωτικές εταιρείες, ήταν οι πιο καλοί από τον Μάρτιο του 2012. Η Ευρώπη θα έπρεπε να βγει από την ύφεση το δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους.

Αυτά τα σημάδια είναι ενθαρρυντικά, αλλά δεν παρέχουν καμία πραγματική απόδειξη ότι η κρίση υποχωρεί, παρά μόνο ότι απλώς εισέρχεται σε μια διαφορετική φάση. Τους επόμενους 12 μήνες θα υπάρχουν πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις της αγοράς, που θα θέσουν και πάλι σε δοκιμασία τις ευρωπαϊκές δεξιότητες διαχείρισης.

Πρώτον, οποιαδήποτε ανάκαμψη συμβεί, θα λάβει χώρα εν μέσω κατακερματισμένων πιστωτικών συνθηκών. Οι ιταλικές, πορτογαλικές και ισπανικές εταιρίες, που στερούνται την προσιτή χρηματοδότηση, βρίσκονται διαρκώς σε μειονεκτική θέση με τις ανταγωνιστικές εταιρείες στην Αυστρία και τη Γερμανία. Αυτό αποτελεί εμπαιγμό στα επιδιωκόμενα οφέλη του ενιαίου νομίσματος και καθιστά αδύνατο για τον ιδιωτικό τομέα να μειώσει τη μαζική ανεργία στη νότια Ευρώπη.

Παράλληλα, το εννοιολογικό πλαίσιο της Ευρώπης για την καταπολέμηση της κρίσης – τα χρήματα για τους αμαρτωλούς σε αντάλλαγμα για την ταλαιπωρία, η αυτοκριτική και οι υποσχέσεις ενάρετης μεταρρύθμισης – θα παραμείνει αμετάβλητο. Από αυτή την άποψη, δεν είναι τόσο σημαντικό αν προκύψει μία κεντροδεξιά ή κεντροαριστερή κυβέρνηση ή ένας μεγάλος συνασπισμός από τις εθνικές εκλογές της 22 Σεπτεμβρίου στη Γερμανία. Κανένα κυρίαρχο κόμμα δεν δείχνει όρεξη για την εξισορρόπηση της οικονομίας της ευρωζώνης, αναπτύσσοντας το γερμανικό πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών για την αντιστάθμιση της οικονομικής ύφεσης της νότιας Ευρώπης.

Το ιδεώδες της ενότητας θα βρεθεί υπό πίεση στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Μάιο, οι οποίες θα ανοίξουν το δρόμο για την επιλογή των αναπληρωτών του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο και του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χέρμαν Βαν Ρομπάι. Να περιμένετε ένα κύμα υποστήριξης προς τους λαϊκιστές, τα αντικαθεστωτικά και τα αντιευρωπαϊκά κόμματα.

Στο άμεσο μέλλον, θα υπάρχει ένα ψυχρό πολιτικό κλίμα για όσους υποστηρίζουν τις φιλόδοξες πρωτοβουλίες ενσωμάτωσης, όπως τη συγκέντρωση του χρέους ή την τραπεζική ένωση, συμπεριλαμβανομένης της κοινής ασφάλισης των καταθέσεων. Αυτό υπογραμμίστηκε τον περασμένο μήνα σε μια ολλανδική δήλωση που κήρυττε ότι η εποχή της «διαρκώς στενότερης ένωσης» τελείωσε. Η εύθραυστη αίσθηση του κοινού σκοπού φαίνεται, επίσης, στη γλώσσα με την οποία η γαλλική κυβέρνηση και ο Μπαρόζο επιτέθηκαν ο ένας στον άλλον τις τελευταίες εβδομάδες.

Αυτά δεν είναι ασήμαντα. Χρειάζεται ένα ισχυρό πνεύμα συλλογικής προσπάθειας για να υιοθετήσει τον νέο γύρο χρηματοδοτικής στήριξης στις χώρες που έλαβαν βοήθεια. Πάρτε για παράδειγμα τα τριετή σχέδια διάσωσης για την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, που θα ολοκληρωθούν τον ερχόμενο Δεκέμβριο και τον Ιούνιο του 2014, αντίστοιχα. Οι ηγέτες της Ευρώπης ήλπιζαν να περατωθούν εγκαίρως, σε μια επίδειξη άψογης διαχείρισης κρίσεων. Αλλά η προσπάθεια της Ιρλανδίας να βγει από την ύφεση δείχνει ότι μια ομαλή επιστροφή στις ιδιωτικές αγορές κεφαλαίων δεν είναι εγγυημένη.

Όσο για την Πορτογαλία, η κυβερνητική κρίση εξέθεσε τα όρια της πολιτικής και δημόσιας ανοχής για λιτότητα. Το ενδεχόμενο εξόδου από το πακέτο διάσωσης είναι απίθανο χωρίς περισσότερη βοήθεια, επειδή το δημόσιο χρέος αυξάνεται προς 130 τοις εκατό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, η ουσιαστική οικονομική ανάπτυξη δεν είναι στον ορίζοντα και σχεδόν το ένα πέμπτο των εργαζομένων είναι άνεργοι. Εν τω μεταξύ, λίγοι ειδικοί πιστεύουν ότι η Ελλάδα μπορεί να αποφύγει άλλη μια αναδιάρθρωση χρέους.

Από την πρώτη ελληνική διάσωση τον Μάιο του 2010, οι πολιτικές συνθήκες στις πιστώτριες χώρες γίνονται όλο και πιο εχθρικές προς τις χώρες οφειλέτες. Ωστόσο, η υπομονή των χωρών οφειλετών πλησιάζει στο τέλος της. Πάνω από αυτή την τοξική αντιπαράθεση θα πέσει η αυλαία της κρίσης στην ευρωζώνη.

ft.com