Έφυγε ο αριστερός της συμφιλίωσης

Γράφει η Λένα Χουρμούζη
Φτωχότερη η ισπανική αριστερά μετά το θάνατο του μακροβιότερου γενικού γραμματέα του ΚΚΙ, Σαντιάγο Καρίγιο. Με αυτόν τον πρωτοσέλιδο τίτλο αποχαιρετά η ισπανική εφημερίδα El Pais τον ιστορικό ηγέτη και επί 22ετίας γενικό γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ισπανίας (PCE), Σαντιάγο Καρίγιο. Απεβίωσε στις 18 του μηνός στην Μαδρίτη σε ηλικία 97 ετών. Το όνομά του συνδέθηκε με
την μετάβαση στη δημοκρατία και την εθνική συμφιλίωση μετά το θάνατο του δικτάτορα Φρανθίσκο Φράνκο το 1975.
Ο Καρίγιο ανέλαβε την ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος το 1959. Κατά κύριο λόγο εξόριστος στη Γαλλία προσπάθησε να σχηματίσει ένα ευρύ αντιπολιτευτικό μέτωπο, το οποίο αποκαλούσε «συμμαχία για την ελευθερία». Όταν το 1974 η υγεία του στρατηγού Φράνκο είχε αρχίσει να επιδεινώνεται για τα καλά, ο Καρίγιο σχημάτισε τη Δημοκρατική Ένωση για να διασφαλίσει την επικράτηση του κομμουνιστικού κόμματος στις κινήσεις εκδημοκρατισμού.
Στο αποτυχημένο πραξικόπημα του συνταγματάρχη Τεχέρο στις 23 Φεβρουαρίου 1979, όταν εισέβαλαν στο κοινοβούλιο οι στρατιωτικοί, ο Καρίγιο ήταν ο ένας από τους τρεις πολιτικούς αρχηγούς μαζί με τον τότε πρωθυπουργό Αδόλφο Σουάρεθ και τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης στρατηγό Γκουτιέρεθ Μελάδο, που παρέμειναν καθιστοί στα έδρανά τους μη υπακούοντας στις διαταγές των πραξικοπηματιών.
Θεωρείται ο θεωρητικός του ευρωκομμουνισμού. Όσο ήταν εξόριστος έγραψε δύο βιβλία: «Η Ισπανία Αύριο» (απαγορευμένο μέχρι το 1976) και το «Ευρωκομμουνισμός και Κράτος» (1977).
Το Νοέμβριο του 1975 ο Φρανθίσκο Φράνκο πέθανε. Ο βασιλιάς Χουάν Κάρλος γίνεται αρχηγός του κράτους και τον αμέσως επόμενο Φεβρουάριο, ο Κάριγιο – τέλεια μεταμφιεσμένος – επέστρεψε στην πατρίδα του. Αν και υπό κράτηση από την αστυνομία για οκτώ ημέρες είχε ήδη κινήσει τα νήματα για να αναλάβει επικεφαλής της μεταβατικής κυβέρνησης ο Αδόλφος Σουάρεθ με μια και μόνο κατεύθυνση: μεταρρύθμιση.
Το 1977 το ΚΚΙ (Κομμουνιστικό Κόμμα Ισπανίας) αποκτά νομική υπόσταση. Και ο Σαντιάγο Καρίγιο Σολάρες ηγείται του κόμματός του στις πρώτες δημοκρατικές εκλογές της Ισπανίας από το 1936. Απέσπασε 9% των ψήφων και ανεδείχθη τρίτο κόμμα πίσω από τη βραχύβια Δημοκρατική Ένωση Κέντρου του Σουάρεθ (35%) και του Σοσιαλιστικού Κόμματος (29%). Ο Καρίγιο εξελέγη βουλευτής.
Η βρετανική εφημερίδα Guardian γράφει για τον Καρίγιο: «Η εκλογή του ήταν σημαντικό επίτευγμα, αλλά ο Καρίγιο είχε ήδη αγγίξει το ζενίθ. Το 1976 κήρυξε γενική απεργία με την ελπίδα να προκαλέσει την επονομαζόμενη ruptura democrática (δημοκρατική ρήξη). Φανταζόταν ένα παρόμοιο σενάριο με αυτό που έριξε από την εξουσία το δικτατορικό καθεστώς της Πορτογαλίας. Η απεργία απέτυχε και άνοιξε το δρόμο για το πιο μετριοπαθές σενάριο με επικεφαλής τον Σοσιαλιστή, Φελίπε Γκονζάλεθ. Και επί της ουσίας η μετάβαση στη δημοκρατία έγινε κοινή συναινέσει μεταξύ της δημοκρατικής αντιπολίτευσης και των προοδευτικών στελεχών του Φράνκο. Στο Κομμουνιστικό Κόμμα αρχίζει η εσωτερική κρίση. Από την μια οι μεταρρυθμιστές και από την άλλη οι απολυταρχικές σταλινικές συνήθειες των πρεσβυτέρων».
Μετά την εσωτερική κρίση στο κόμμα και την αποτυχία του στις εκλογές του 1982, κατέθεσε την παραίτησή του και το 1985 εγκατέλειψε οριστικά το ΚΚΙ ιδρύοντας ταυτόχρονα το Κόμμα των Εργατών - Κομμουνιστική Ενότητα, το οποίο προσχώρησε το 1991 στο Σοσιαλιστικό Κόμμα ως συνιστώσα με την ονομασία «Ενότητα της Αριστεράς». Ήταν παντρεμένος με την Κάρμεν Μενέντεθ, με την οποία απέκτησε τρεις γιούς, τον Σαντιάγο, τον Χόρχε και τον Χοσέ.
Γεννήθηκε στη Χιχόν στις 18 Ιανουαρίου 1915. Ήταν γιος ενεργού στελέχους του Σοσιαλιστικού Κόμματος (PSOE) και του εργατικού συνδικάτου UGT. Έφηβος εντάχθηκε στο λαϊκό κίνημα και το 1936 προσχώρησε στο Κομμουνιστικό Κόμμα. Μπήκε ουσιαστικά στους αγώνες τον Οκτώβριο του 1934 με την εξέγερση των ανθρακωρύχων της Αστούριας. Η εξέγερση καταπνίγηκε και ο Καρίγιο κατέληξε σε φυλακή της Μαδρίτης. Από εκεί αποκήρυξε τα μετριοπαθή, κεντρώα στελέχη των Σοσιαλιστών και εισηγήθηκε τον μπολσεβικισμό του κόμματος.
Η Ισπανία τον τίμησε για τη συνεισφορά του στη δημοκρατική μετάβαση της χώρας και το 2005 αναγορεύθηκε σε επίτιμος διδάκτορας του αυτόνομου Πανεπιστημίου της Μαδρίτης.