Πέντε βήματα για την ανάπτυξη

Γράφει ο Αθανάσιος Χ. Παπανδρόπουλος

Παρά τις αποφάσεις, τις υψηλές διακηρύξεις και τα απανωτά Ευρωπαϊκά Συμβούλια σε επίπεδο ηγετών, η κρίση –τρία χρόνια μετά το ξέσπασμά της– είναι πάντα παρούσα και η αβεβαιότητα δεν λέει να υποχωρήσει. Και όσο υπάρχει αβεβαιότητα, είναι μάλλον εξωπραγματικό να περιμένει κανείς ότι θα έλθουν καλύτερες ημέρες, πέρα από κάποιες ευκαιριακές ηλιαχτίδες. Κύριο δε πρόβλημα της παγκόσμιας οικονομίας είναι η ρευστότητα και οι
γραμμές πίστωσης προς τις επιχειρήσεις που παραμένουν περιορισμένες. 

Ωστόσο, όπως σχολιάζει ο επικεφαλής της χρηματοοικονομικής εταιρείας Pimco, Μοχάμεντ ελ-Εριάν, η ικανότητα των κεντρικών τραπεζών να διορθώσουν το πρόβλημα αρχίζει να εξασθενεί, δημιουργώντας μία ακόμη σειρά κινδύνων για τις δυτικές οικονομίες, που ήδη μπλοκάρονται από την υπερβολικά χαμηλή ανάπτυξη, την υπερβολικά υψηλή ανεργία και το βάθεμα της ανισότητας και του χρέους. 

Σύμφωνα με τον ελ-Εριάν, το οικονομικό αποτέλεσμα των ανορθόδοξων ενεργειών των κεντρικών τραπεζών των ΗΠΑ και της Ευρώπης, προκειμένου να περιορίσουν τα προβλήματα, δεν ανταποκρίνεται στο μέγεθος της προσπάθειάς τους. Όπως επισημαίνει, δεν αρκούν πλέον μόνον οι ενέσεις ρευστότητας στις προβληματικές χώρες. Θα πρέπει να δημιουργούνται και οι συνθήκες για αύξηση των νέων επενδύσεων από τον ιδιωτικό τομέα. Αυτό είναι που λείπει σήμερα και η έλλειψη αυτή διογκώνει την ανεργία. Σύμφωνα με τον επικεφαλής της Pimco θα πρέπει να υπάρξουν ταυτόχρονες κινήσεις σε πέντε μέτωπα, και συγκεκριμένα:

*Χώρες όπως η Ισπανία πρέπει να ενεργήσουν με μεγαλύτερη ένταση σε ό,τι αφορά στο ξεμπλοκάρισμα του τομέα κατοικιών, λαμβάνοντας την απόφαση για καταμερισμό των βαρών, αναχρηματοδότηση και μετατροπή των αδρανών και κατασχεμένων αποθεμάτων κατοικιών. Οι ΗΠΑ, η μεγαλύτερη οικονομία παγκοσμίως, το έχουν ήδη πράξει και βλέπουν αποτελέσματα, ενώ προωθούν και μειώσεις στους φορολογικούς συντελεστές των επιχειρήσεων.

*Χώρες με υπερβολικά χρέη, όπως η Πορτογαλία (η Ελλάδα το έχει πετύχει) χρειάζεται να επιβάλουν ευμεγέθη «κουρέματα» στους πιστωτές προκειμένου να έχουν μια λογική ευκαιρία να αποκαταστήσουν την μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους και την ανάπτυξη. Απαιτείται όμως και η βαθειά μεταρρύθμιση των δημοσιονομικών τους αρχών, με μείωση των δαπανών. Και εκεί η Ελλάδα υστερεί απελπιστικά. Τροφοδοτεί έτσι την κρίση της ευρωζώνης, η οποία τώρα έχει και νομισματικό χαρακτήρα.

*Σε αρκετές δυτικές χώρες θα πρέπει να σχηματιστούν συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα για να χρηματοδοτηθούν οι αναγκαίες επενδύσεις στις υποδομές –και όχι μόνον.

*Οι ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να σταματήσουν να γκρινιάζουν για την μελλοντική σύνθεση βασικών χρηματοοικονομικών θεσμών και να καθορίσουν ένα ξεκάθαρο, πολυετές, διασυνοριακό «όραμα», ικανό να εμπνέει εμπιστοσύνη.

*Τέλος, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να ενημερώσουν το εκλογικό τους σώμα με σαφήνεια ότι ορισμένα από τα «συμβόλαια» που γράφτηκαν κατά την «χρυσή εποχή» της μόχλευσης του χρέους και των πιστωτικών δικαιωμάτων δεν μπορούν να ικανοποιηθούν και θα πρέπει να ξαναγραφούν με έναν διαφανή τρόπο που θα φέρνει ισορροπία μεταξύ των γενεών, μεταξύ των εργαζομένων και του κεφαλαίου και μεταξύ των αποδεκτών των προνομίων, δηλαδή των συντεχνιών, και των λοιπών φορολογουμένων. Τα διάφορα «πάρτυ» με δανεικά των συντεχνιών, τελείωσαν.

Όπως υποστηρίζει ο ελ-Εριάν, τέτοιου είδους πολιτικές θα επέτρεπαν την συμμετοχή υγιών δυνάμεων τόσο του δημοσίου όσο και του ιδιωτικού τομέα στην διαδικασία ανάπτυξης και δημιουργίας θέσεων εργασίας, κυρίως σε τομείς υψηλής προστιθέμενης αξίας. Ωστόσο, σημειώνει, για να επιτευχθεί αυτό απαιτούνται ηγεσία, επικέντρωση στους στόχους και εκπαίδευση. Τονίζει δε ότι η απουσία αυτών των παραγόντων θα κάνει ακόμα πιο έντονα τα προβλήματα και την επιδιόρθωσή τους –ακόμα και για το περίφημο 1% ανάπτυξης που κάποιοι στην αναπτυγμένη Δύση προσδοκούν πώς και πώς…